Poolse vodka

Al enige decennia is vodka een van de meest gedronken dranken ter wereld. Juist met de opkomst van het thuis cocktails mixen neemt deze categorie een grote vlucht door de neutrale smaak en goede mixbaarheid. In Polen denken ze echter heel anders over wat vodka zou moeten zijn.

De Schotten en Ieren bakkeleien al eeuwen over wie whisky heeft uitgevonden, net als Perú en Chili over de ontdekking van Pisco. Dezelfde strijd wordt gevoerd tussen Rusland en Polen over wodka. Of vodka, zoals ze het in Polen schrijven. En we zullen het waarschijnlijk nooit weten. Wat we wel weten is dat er historische documenten zijn die aangeven dat al in de 8e eeuw in Polen werd gedistilleerd. Later in de 11e eeuw werd in Polen drank gemaakt die ‘gorzalka’ werd genoemd die voor medicinale doeleinden werd gebruikt. In 1405 wordt voor het eerst het woord vodka gevonden en, toevallig of niet, beginnen de Polen ook de plezierige kant van dit drankje te ontdekken. Met name in de regio rondom Krakau groeit de productie, waar in de stad Poznán in 1580 bijna 700 distilleerderijen gevestigd zijn. Om maar een beeld te schetsen van de schaal van de productie. Eén van die distilleerderijen is Zubrówka, die nog steeds een wereldberoemde vodka op de markt brengt.

Vodka uit Polen wordt vaak in combinatie met aardappelen gezien, maar eigenlijk wordt deze grondstof pas sinds kort gebruikt voor het maken van vodka. De eerste vodka’s in Polen zullen dan ook gemaakt zijn van graan en druiven. Eind 1600 komt de aardappel vanuit Perú aan in Polen, waar deze eerst enkel door de welgestelden wrde geteeld. Rond 1760 werd de aardappel het eten voor de boeren en een kleine 30 jaar later wordt de aardappel als alternatieve grondstof voor distilleren gebruikt. De aardappelziekte meeldauw maakt hier rond 1850 echter een abrupt einde aan. NOg steeds kleeft er aan aardappelvodka’s een zeker stigma dat ze inferieur zijn, wat komt doordat het destijds de goedkoopste grondstof was om mee te produceren. Tegenwoordig is het omgekeerder echter waar, doordat het veel intensiever is om te verwerken dan graan en daardoor een stuk duurder.

Midden 1700 ziet de Poolse adel de potentie van vodka en trekken de produktie en verkoop helemaal naar zich toe. Daarmee creëert ze feitelijk een monopolie. De daaropvolgende twee eeuwen goriet de export excplosief en wordt vodka steeds populairder. Door de introductie van industriële distillatie verandert ook het profiel van Poolse vodka van rijk en smaakvol naar neutraal. In 1925 wordt de hele productie en distributie door de Poolse overheid genationaliseerd. Pas in 1980 wordt dit beëindigt als de Poolse Handelsunie alle distilleerderijen weer in private handen krijgt. Hiermee wordt de weg weer vrijgemaakt om de traditionele Poolse vodka in ere te herstellen.  

Sinds de opkomst van vodka in de jaren ’70 van de vorige eeuw is de norm een ‘cleane, pure en smaakloze‘ drank. Veel Poolse vodka’vodleon echt júist niet hieraan, maar hebben door hun productieproces en de groondstof heel veel smaak. Onder kenners is er dan ook een stijgende waardering voor deze distillaten die veelal van rogge of aardappelen zijn gemaakt. De diversiteit is enorm en deze vodka’s laten zich drinken als een goede whisky! 

Belvedere Vodka
In 1993 werd de Belvedere Pure vodka gelanceerd. Deze vodka wordt geheel uit Dankowskie Rogge vervaardigd, dat op 8 verschillende regio’s in Polen wordt verbouwd. Zeer zacht en toch vol van smaak met een heerlijke bite van de rogge. Belvedere wordt gemaakt in Polmos Zyrardów, een ruim 100 jaar oude distilleerderij in centraal Polen. Het merk is vernoemd naar het Belweder Paleis in Warschau, dat ook op de fles is afgebeeld.

In 2018 lanceerde Belvedere de Single Estate Series om de effecten van terroir te onderzoeken. Zo wordt de rogge voor de Lake Bartezek verbouwd in het noord-oosten van Polen. Hier brengt de wind vanaf de Baltische zee kou en neerslag met zich mee, waardoor de rogge tot wel 80 dagen per jaar bedekt is door sneeuw. De smaak is fris, met tonen van groene appel, mint en lavendel. De Smogóry Forest is afkomstig uit het westen van Polen, tegen de grens met Duitsland. Het klimaat hier is compleet anders, warmer ook, waar dichte bossen groeien en het weer onstuimig kan zijn. Deze vodka is wat stroperiger en heeft smaken van witte peper, honing en gezouten karamel.

Het familie-estate van de familie Borell, waar Vestal wordt gemaakt.

Vestal Vodka
Dit merk brengt verschillende soorten vodka op de markt, allen gemaakt van andere aardappelrassen. De verschillen in smaak zijn dan ook groot, niet in de laatste plaats doordat elke vodka slechts 1 x is gedistilleerd om de smaken optimaal te bewaren. Heel bijzonder is dat ze vintage vodka’s uitbrengen, dus van één enkele oogst en van een enkel ras aardappelen.

Zubrowka Vodka
Iedereen kent deze vodka door de spriet bizongras die in elke fles zit, die bovendien is gemaakt door een van de oudste distilleerderijen in Polen. Deze roggevodka is vermengd met een extract van bisongras en heeft daardoor een lichtgroene tint. Nadat deze blend een paar dagen heeft gerust wordt de grasspriet toegevoegd. De herbale smaak van het gras is duidelijk aanwezig en door het wat lagere alcoholpercentage bovendien een heerlijk zachte vodka. 

Konik’s Tail Vodka
Dit is bijna letterlijk een one-man-brand: Pleurat Shabanil verbouwt, oogst en fermenteert zijn gewassen zelf. Enkel bij de distillatie wordt hij bijgestaan. Zijn vodka bestaat uit 3 soorten graan: Spelt, rogge en tarwe, die hij oogst voordat ze rijp zijn. Het resultaat is een buitengewoon smaakvolle vodka, licht peperig met iets framboos en chocolade in het palet. De naam is afkomstig van Poolse wilde paarden, de Konik, die zo zeldzaam zijn dat hun verschijning wordt gezien als teken voor een goede oogst.